Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 69a69b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 城，成陷出降，及胡氏舊官被賊接去比地等人，今有妻子於各路縣社，或他或著籍，聽免贖命。[69a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … thành, thành hãm xuất hàng, cập Hồ thị cựu quan bị tặc tiếp khứ Bắc địa đẳng nhân, kim hữu thê tử ư các lộ huyện xã, hoặc tha hoặc trước tịch, thính miễn thục mệnh.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 若以入宫爲奴婢，及賜百官，並有惡名，不在此例。[69a*3*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nhược dĩ nhập cung vi nô tì, cập tứ bách quan, tịnh hữu ác danh, bất tại thử lệ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 九月十六日，旨揮大臣百官：「今後係某官言事，當以軍民事務爲急，不可以徇私情理爲先。[69a*4*2]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Cửu nguyệt thập lục nhật, chỉ huy đại thần bách quan: “Kim hậu hệ mỗ quan ngôn sự, đương dĩ quân dân sự vụ vi cấp, bất khả dĩ tuẫn tư tình lí vi tiên.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 緣朕常驗其情理，或薦󰁮，或獄訟，或公私事務，頗有互相容隱变易，是以知居官清少濁多。[69a*6*2]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Duyên trẫm thường nghiệm kì tình lý, hoặc tiến cử, hoặc ngục tụng, hoặc công tư sự vụ, pha hữu hỗ tương dung ẩn biến dị, thị dĩ tri cư quan thanh thiểu trọc đa.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 今朕按得犯人名夢雲、名梁箴等事，乃知庶官真偽之情狀，故出此令。[69a*8*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Kim trẫm án đắc phạm nhân danh Mộng Vân, danh Lương Châm đẳng sự, nãi tri thứ quan chân ngụy chi tình trạng, cố xuất thử lệnh.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 凣爲臣子，當盡其誠以 [69a*9*10] 事君上，不可以私害公。事𭛁之時，悔之何及？[69b*1*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Phàm vi thần tử, đương tận kì thành dĩ sự quân thượng, bất khả dĩ tư hại công. Sự phát chi thời, hối chi hà cập?

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 故兹詔示，咸史聞知。」[69b*1*18]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Cố tư chiếu thị, hàm sử văn tri”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 二十七日，旨揮：「訓尔大臣文武百官以務農桑，整軍五，修治戰噐船艘。」[69b*2*8]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Nhị thập thất nhật, chỉ huy: “Huấn nhĩ đại thần văn vũ bách quan dĩ vụ nông tang, chỉnh quân ngũ, tu trị chiến khí thuyền sưu”.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 冬，十月初一日，命文武大臣、公侯大夫，自三品以上，薦舉賢才。詔曰：「朕惟致治必在於得賢，得賢必由於薦󰁮。[69b*4*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đông, thập nguyệt sơ nhất nhật, mệnh văn vũ đại thần, công hầu đại phu, tự tam phẩm dĩ thượng, tiến cử hiền tài. Chiếu viết: “Trẫm duy trí trị tất tại ư đắc hiền, đắc hiền tất do ư tiến cử.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 是以有天下者，必以是爲先務也。[69b*6*7]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thị dĩ hữu thiên hạ giả, tất dĩ thị vi tiên vụ dã.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 古昔盛時，群贒在朝，濟七相讓。[69b*7*2]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Cổ tích thịnh thời, quần hiền tại triều, tế thất tương nhượng.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 故下無遺才，上無󰲝事，以成雍熙之治。[69b*7*14]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Cố hạ vô di tài, thượng vô phế sự, dĩ thành ung hi chi trị.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 至如漢、唐之臣，莫不推賢讓能，更相汲引，萧何之薦曹參，魏無知之 …… [69b*8*11]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Chí như Hán, Đường chi thần, mạc bất suy hiền nhượng năng, cánh tương cấp dẫn, Tiêu Hà chi tiến Tào Tham, Ngụy Vô Tri chi …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 … [69a] thành giặc, khi thành bị hạ thì ra hàng, cho đến quan lại cũ nhà Hồ bị giặc bắt đưa về phương Bắc, nay có vợ con ở các xã lộ, huyện, nếu họ chưa được vào sổ hộ tịch, thì có thể miễn tiền chuộc mệnh. Người nào đã sung làm nô tỳ công hoặc đã ban cho các quan rồi, cùng những kẻ có tiếng xấu thì không thuộc lệ này.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Tháng 9, ngày 16, ra lệnh chỉ cho các đại thần trăm quan rằng:

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 “Từ nay về sau, nếu viên quan nào bàn một việc gì, đều phải lấy việc quân, việc dân làm điều cần kíp, không được đem tình lý riêng tư làm đầu. Bởi vì, trẫm từng nghiệm thấy, trong các việc tiến cử, hoặc xử án, hay như việc công tư khác, rất nhiều khi người ta dung túng, che chở cho nhau, để biến hóa đổi thay, qua đó biết được người làm quan trong sạch thì ít mà nhơ bẩn thì nhiều. Nay trẫm xét ra việc của bọn phạm nhân Mộng Vân, Lương Châm, mới biết rõ tình trạng thực, giả của các quan, cho nên ra mệnh lệnh này. Những kẻ làm tôi con phải hết lòng [69b] thờ vua, không được lấy tư hại công, khi chuyện xảy ra, hối sao kịp nữa? Nay ban chiếu cho mọi người đều biết”.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Ngày 27, ra lệnh chỉ rằng:

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 “Đại thần văn võ trăm quan các ngươi hãy chăm việc nông tang, chỉnh đốn quân ngũ, sửa sang chiến khí, thuyền bè”.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Mùa đông, tháng 10, ngày mồng 1, hạ lệnh cho các đại thần văn võ, công hầu đại phu từ tam phẩm trở lên phải tiến cử hiền tài. Tờ chiếu viết:

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 “Trẫm nghĩ, muốn thịnh trị phải được người hiền tài, muốn được người hiền tài phải do tiến cử. Cho nên người đứng đầu thiên hạ phải lo việc ấy trước tiên.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Thời đại thịnh trị xưa kia, người hiền ở triều rất đông đúc, người nọ nhường người kia. Cho nên ở dưới không sót tài, ở trên không bỏ việc, làm nên thịnh trị yên vui. Đến như bề tôi đời Hán, Đường, không ai là không tiến người hiền, nhường người giỏi, lôi kéo dẫn dắt lẫn nhau, như Tiêu Hà tiến cử Tào Tham, Ngụy Vô Tri …