Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ Hậu Trần [BK9, 13a13b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 斷，明則能察。[13a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … đoán, minh tắc năng sát.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 于時，帝召二臣至，引二竪数以讒譛大臣之罪，立斬之，則威令行，而悉等勇益奮，感益深。設有奪權之萌，𡸈不畏威而自戢。何患難制哉！既不能然，則淪胥以溺而死而已。[13a*1*6]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Vu thời, Đế triệu nhị thần chí, dẫn nhị thụ số dĩ sàm trấm đại thần chi tội, lập trảm chi, tắc uy lệnh hành, nhi Tất đẳng dũng ích phấn, cảm ích thâm. Thiết hữu đoạt quyền chi manh, há bất úy uy nhi tự tập. Hà hoạn nạn chế tai! Ký bất năng nhiên, tắc luân tế dĩ nịch nhi tử nhi dĩ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 阮景真子景異、鄧悉子容皆憤其父死非辜，領順化軍回清化，奉迎入内侍中陳季擴至乂安，立爲帝。[13a*6*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Nguyễn Cảnh Chân tử Cảnh Dị, Đặng Tất tử Dung giai phẫn kì phụ tử phi cô, lĩnh Thuận Hóa quân hồi Thanh Hóa, phụng nghênh Nhập nội thị trung Trần Quý Khoáng chí Nghệ An, lập vi Đế.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 〇三月，十七日，帝御位於支羅，改元重光，以阮帥為太，傅阮景異爲太保，鄧容同平章  [13a*8*5] 事，阮章爲司馬。[13b*1*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 〇 Tam nguyệt, thập thất nhật, Đế ngự vị ư Chi La, cải nguyên Trùng Quang, dĩ Nguyễn Soái vi Thái phó, Nguyễn Cảnh Dị vi Thái bảo, Đặng Dung Đồng bình chương sự, Nguyễn Chương vi Tư mã.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 簡定帝守御天城，與明相拒。[13b*1*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Giản Định đế thủ Ngự Thiên thành, dữ Minh tương cự.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 帥等會軍潜襲，獲之。[13b*1*18]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Soái đẳng hội quân tiềm tập, hoạch chi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 夏，四月，七日，興󰆑太后與行遣黎截、黎元鼎潜起兵於渴江，謀襲重光帝。[13b*2*9]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hạ, tứ nguyệt, thất nhật, Hưng Khánh Thái hậu dữ Hành khiển Lê Tiệt, Lê Nguyên Đỉnh tiềm khởi binh ư Hát giang, mưu tập Trùng Quang đế.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 乂安人阮棹泄其事，重光帝誅截、元鼎等，餘皆赦之。[13b*4*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Nghệ An nhân Nguyễn Trạo tiết kì sự, Trùng Quang đế tru Tiệt, Nguyên Đỉnh đẳng, dư giai xá chi.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 二十日，阮帥等引興󰆑帝至乂安三制江。[13b*5*3]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nhị thập nhật, Nguyễn Soái đẳng dẫn Hưng Khánh đế chí Nghệ An Tam Chế giang.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 重光降服，下船奉迎。[13b*6*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Trùng Quang giáng phục, hạ thuyền phụng nghênh.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 時，天地陰曀，忽出彩色黄雲，眾皆驚異，乃尊興󰆑帝爲上皇，同戮力擊賊。[13b*6*9]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thời, thiên địa âm ê, hốt xuất thái sắc hoàng vân, chúng giai kinh dị, nãi tôn Hưng Khánh đế vi Thượng hoàng, đồng lục lực kích tặc.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 五月，重光妃殂。[13b*8*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Ngũ nguyệt, Trùng Quang phi tồ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 〇六月，興󰆑太后崩。[13b*8*8]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 〇 Lục nguyệt, Hưng Khánh Thái hậu băng.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 〇 秋，七月，淫雨兼旬不止。[13b*8*16]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 〇 Thu, thất nguyệt, dâm vũ kiêm tuần bất chỉ.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 〇 明總兵沐晟遣黄羅來。[13b*9*8]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 〇 Minh Tổng binh Mộc Thạnh khiến Hoàng La lai.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 帝令 …… [13b*9*17]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đế lệnh …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 … [13a] xử đoán được, sáng suốt thì có thể xét rõ được. Ôi, nếu lúc đó vua gọi hai đại thần đến, dẫn hai đứa ấy kể rõ tội gièm pha vu hãm hại đại thần rồi chém ngay chúng đi thì uy lệnh được thi hành và bọn Tất dũng cảm càng tăng, cảm kích càng sâu, giả sử có manh tâm chuyên quyền chả lẽ không sợ uy mà phải tự bỏ, sợ gì khó kiềm chế nữa. Đã không làm được như thế thì chỉ có long đong rồi đến chết chìm mà thôi!

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Con Nguyễn Cảnh Chân là Cảnh Dị, con Đặng Tất là Dung đều căm giận vì cha bị chết oan, mới đem quân Thuận Hóa về Thanh Hóa, đón rước Nhập nội thị trung Trần Quý Khoáng đến Nghệ An lên làm vua.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Tháng 3, ngày 17, vua lên ngôi ở Chi La¹, đổi niên hiệu là Trùng Quang, lấy Nguyễn Súy là Thái phó, Nguyễn Cảnh Dị làm Thái bảo, Đặng Dung làm đồng bình chương [13b] sự, Nguyễn Chương làm Tư mã. Giản Định Đế giữ thành Ngự Thiên² chống nhau với quân Minh. Bọn Súy hội đánh úp bắt được.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Mùa hạ, tháng 4, ngày mồng 7, Hưng Khánh thái hậu³ cùng với hành khiển là Lê Tiệt, Lê Nguyên Đỉnh ngầm khởi binh ở Hát Giang mưu đánh úp Trùng Quang Đế. Người Nghệ An là Nguyễn Trạo tiết lộ việc ấy. Trùng Quang Đế giết bọn Tiệt và Nguyên Đỉnh, còn những người khác đều tha cả.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Ngày 20, bọn Nguyễn Súy dẫn Hưng Khánh Đế đến sông Tam Chế⁴ ở Nghệ An, trùng Quang đổi mặc áo thường xuống thuyền đón rước. Khi ấy trời đất đương tối sầm bỗng nhiên mây vàng rực rỡ hiện ra, mọi người đều kinh ngạc. Bèn tôn Hưng Khánh Đế làm Thượng hoàng, cùng chung sức đánh giặc.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 5, bà phi của Trùng Quang Đế mất.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Tháng 6, Hưng Khánh thái hậu mất.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tháng 7, mưa dầm suốt mấy tuần không tạnh.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Tổng binh nhà Minh là Mộc Thạnh sai Hoàng La tới. Vua sai …

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 ^⇡ 1 Chi La: Tên huyện La Sơn, nay là huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 ^⇡ 2 Ngự Thiên: tên huyện, trước là hương Đa Cương, có mộ tổ nhà Trần ở đấy nên gọi là Ngự Thiên, nay thuộc huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 3 Mẹ của Đế Ngỗi.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 ^⇡ 4 Khúc sông Lam ở gần chân núi Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh.