Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thuận Tông Hoàng Đế [BK8, 15a15b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 軍開樁出戰。[15a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … quân khai thung xuất chiến.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 賊乃决堰，出象衝之。[15a*1*6]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Tặc nãi quyết yển, xuất tượng xung chi.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 時精勇已遠，舟師難於泝流，因以敗績。[15a*1*14]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thời tinh dũng dĩ viễn, chu sư nan ư tố lưu, nhân dĩ bại tích.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 右聖翊軍将阮至（一作陳廷貴）為賊所擒，其餘軍将七十人皆𨺻死，季犛留裨将范可永與賊相持，身自遁還。[15a*2*11]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Hữu Thánh Dực quân tướng Nguyễn Chí (nhất tác Trần Đình Quý) vi tặc sở cầm, kì dư quân tướng thất thập nhân giai hãm tử, Quý Ly lưu tì tướng Phạm Khả Vĩnh dữ tặc tương trì, thân tự độn hoàn.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 阮多方權聖翊軍将。[15a*4*15]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Nguyễn Đa Phương quyền Thánh Dực quân tướng.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 是夜，多方與可永謀曰：「賊勢如此，我等孤軍難於持𠃔。[15a*5*5]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thị dạ, Đa Phương dữ Khả Vĩnh mưu viết: “Tặc thế như thử, ngã đẳng cô quân, nan ư trì doãn.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 若欲𤤻師，賊必乘機躡後。」[15a*6*8]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Nhược dục ban sư, tặc tất thừa cơ niếp hậu”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 乃下令諸軍盛帳其幟，繫大船於樁，令人守更，以輕舟宵遁。[15a*6*18]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Nãi hạ lệnh chư quân thịnh trướng kì xí, hệ đại thuyền ư thung, lệnh nhân thủ canh, dĩ khinh chu tiêu độn.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 季犛詣闕，請出朱橋戰船以益之。[15a*8*5]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Quý Ly nghệ khuyết, thỉnh xuất Châu Kiều chiến thuyền dĩ ích chi.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 上皇不許，因求解兵柄，不復出師。[15a*8*18]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thượng hoàng bất hứa, nhân cầu giải binh bính, bất phục xuất sư.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 史臣吳士連曰：季犛身為大将，繫國安危，而至於失律䘮師。[15b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Quý Ly thân vi đại tướng, hệ quốc an nguy, nhi chí ư thất luật táng sư.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 其罪大矣。[15b*2*7]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Kì tội đại hĩ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 不圖後效以贖前罪，乃棄師先歸，為避賊計，又不自因請罪，如古人之為，無君之心長矣。[15b*2*11]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Bất đồ hậu hiệu dĩ thục tiền tội, nãi khí sư tiên quy, vi tị tặc kế, hựu bất tự nhân thỉnh tội, như cổ nhân chi vi, vô quân chi tâm trưởng hĩ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 以軍法從事，天討之所宜加也。[15b*4*11]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Dĩ quân pháp tòng sự, thiên thảo chi sở nghi gia dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 城濮之戰，子玉䘮師。[15b*5*6]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Thành Bộc chi chiến, Tử Ngọc táng sư.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 楚子殺之雖過，然楚日以強威令行也。[15b*5*14]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Sở tử sát chi tuy quá, nhiên Sở nhật dĩ cường uy lệnh hành dã.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 藝皇不罪季犛，失政刑矣。[15b*6*12]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Nghệ Hoàng bất tội Quý Ly, thất chính hình hĩ.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 至於多方、可永，以孤軍當強賊，而宵遁未必深責。[15b*7*5]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Chí ư Đa Phương, Khả Vĩnh, dĩ cô quân đương cường tặc, nhi tiêu độn vị tất thâm trách.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 盖用兵以却敵為功，左次無𠧨，用詭退師兵家之術也，何傷乎？藝宗不能 …… [15b*8*7]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Cái dụng binh dĩ khước địch vi công, tả thứ vô cữu, dụng ngụy thoái sư binh gia chi thuật dã, hà thương hồ? Nghệ Tông bất năng …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [15a] quân mở hàng cọc xông ra đánh. Giặc liền phá đập chắn nước, tung voi trận xông ra. Lúc ấy, quân tinh nhuệ dũng cảm đã đi xa rồi, quân thủy khó tiến ngược dòng, tiến lên rất khó khăn, vì thế bị thua. Tướng chỉ huy quân Hữu Thánh Dực là Nguyễn Chí (có sách chép là Trần Đình Quý) bị giặc bắt sống, 70 tướng còn lại đều bị chết trận. Quý Ly để tỳ tướng Phạm Khả Vĩnh ở lại cầm cự với giặc, còn mình thì trốn về. Nguyễn Đa Phương tạm chỉ huy quân Thánh Dực. Đêm đó, Đa Phương bàn với Khả Vĩnh:

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 “Thế giặc như vậy, bọn ta cô quân, khó lòng cầm cự được lâu. Nếu rút quân về, giặc nhất định thừa cơ đuổi theo”.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Bèn hạ lệnh các quân giăng nhiều cờ xí, buộc thuyền lớn vào cọc, sai người canh giữ, rồi lấy thuyền nhẹ đang đêm trốn chạy. Quý Ly về đến triều đình, xinh phái thêm thuyền chiến Châu Kiều nhưng Thượng hoàng không cho, Quý Ly do vậy xin thôi nắm quyền cầm quân, không đi đánh nữa.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 [15b] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Quý Ly thân làm đại tướng, có quan hệ tới mối an nguy của cả nước, thế mà để đến nỗi thất trận tan quân, tội ấy rất lớn. Đã không lo dốc sức trận sau để chuộc tội lần trước, lại bỏ quân chuồn về trước để tránh mưu kế của giặc, rồi lại không tự trói mình chịu tội như người xưa vẫn làm. Cái lòng vô quân ấy lớn lắm. Cứ theo quân pháp thì hắn đáng phải tội chết, như trận đánh Thành Bộc, Tử Ngọc để vỡ quân, bị vua Sở giết, tuy cũng là quá, nhưng sau nước Sở mỗi ngày một mạnh và uy lệnh được thi hành. Nghệ Hoàng không bắt tội Quý Ly, thế là chính hình đã lầm lỡ rồi. Còn như Đa Phương, Khả Vĩnh vì đem cô quân chống giặc mạnh mà phải ngầm rút chạy thì chưa hẳn phải trách cứ nặng nề. Là vì trong việc dùng binh, hễ đánh lui được giặc là có công, đánh không lợi mà rút là không có tội. Dùng kế lừa giặc để lui quân là thuật của nhà binh, có hại gì đâu? Nghệ Tông không biết …