Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Dụ Tông Hoàng Đế (Phụ: Hôn Đức Công Dương Nhật Lễ) [BK7, 11a11b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 裕宗皇帝 [11a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 DỤ TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 附：昏德公楊日禮，一年 [11a*1*5]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 PHỤ: HÔN ĐỨC CÔNG DƯƠNG NHẬT LỄ, NHẤT NIÊN

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 （諱暭明宗弟十子，憲慈皇后所生也。[11a*2*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Húy Hạo, Minh Tông đệ thập tử, Hiến Từ Hoàng hậu sở sinh dã.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 在位二十八年，壽三十四而崩，塟阜陵。[11a*2*15]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tại vị nhị thập bát niên, thọ tam thập tứ nhi băng, táng Phụ Lăng.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 帝至性聰睿，學問高明，武僃文脩，四夷賓服。紹豊之時，政事畢擧，大治之後，荒𨒣無度，陳家基業由此而衰。）[11a*2*31]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Đế chí tính thông duệ, học vấn cao minh, võ bị văn tu, tứ di tân phục. Thiệu Phong chi thời, chính sự tất cử, Đại Trị chi hậu, hoang du vô độ, Trần gia cơ nghiệp do thử nhi suy).

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 壬午，紹豊二年（元至元二年）。春，三月，定文武雜流等官。[11a*4*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Nhâm Ngọ, Thiệu Phong nhị niên (Nguyên Chí Nguyên nhị niên). Xuân, tam nguyệt, định văn võ tạp lưu đẳng quan.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 〇夏，四月，封上皇女玉瑳（一作白瑳）為天寕公主，嫁正肃王堪（一作興肃），以恭靖王晫為太尉。[11a*5*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 〇 Hạ, tứ nguyệt, phong Thượng hoàng nữ Ngọc Tha (nhất tác Bạch tha) vi Thiên Ninh Công chúa, giá Chính Túc vương Kham (nhất tác Hưng Túc), dĩ Cung Tịnh vương Trác vi Thái úy.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 〇五月，占城國主制阿難卒，女壻茶和布底自立，遣使詣闕吿哀。[11a*8*6]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 〇 Ngũ nguyệt, Chiêm Thành quốc chủ Chế A Nan tốt, nữ tế Trà Hòa Bố Để tự lập, khiến sứ nghệ khuyết cáo ai.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 〇秋，七月，尊憲慈皇后為皇太后。[11a*9*2]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 〇Thu, thất nguyệt, tôn Hiến Từ Hoàng hậu vi Hoàng thái hậu.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 〇以張漢超為 [11a*9*15] 左司郎中兼諒江經畧使。[11b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 〇 Dĩ Trương Hán Siêu vi Tả ti lang trung kiêm Lượng Giang kinh lược sứ.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 阮忠彦為行遣，知樞𡧸院事。[11b*1*11]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nguyễn Trung Ngạn vi Hành khiển, Tri khu mật viện sự.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 舊制，禁軍属尚書省，至是置樞𡧸以領之。[11b*2*3]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Cựu chế, cấm quân thuộc Thượng thư sảnh, chí thị trí Khu mật dĩ lĩnh chi.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 忠彦選諸路丁壮充禁軍，鈌額定為籍簿。[11b*2*19]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Trung Ngạn tuyển chư lộ đinh tráng sung cấm quân, khuyết ngạch định vi tịch bạ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 樞𡧸領禁軍自忠彦始。[11b*3*16]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Khu mật lĩnh cấm quân tự Trung Ngạn thủy.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 〇上皇幸御史臺，監察御史尹定、阮汝為落職。[11b*4*7]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 〇 Thượng hoàng hạnh Ngự sử đài, Giám sát ngự sử Doãn Định, Nguyễn Nhữ vi lạc chức.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 時重修御史臺成，上皇凌晨駕幸，獨御史中賛黎維陪侍。[11b*5*5]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Thời trùng tu Ngự sử đài thành, Thượng hoàng lăng thần giá hạnh, độc Ngự sử trung tán Lê Duy bồi thị.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 上皇還宫，尹定、阮汝為方至，乃抗疏論上皇不可入臺，仍劾黎維不能諫止，辭甚激切。[11b*6*7]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Thượng hoàng hoàn cung, Doãn Định, Nguyễn Nhữ vi phương chí, nãi kháng sớ luận Thượng hoàng bất khả nhập đài, những hặc Lê Duy bất năng gián chỉ, từ thậm khích thiết.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 上皇靣論之曰：「御史臺乃宫殿之一，[11b*8*2] 未有宫殿而天子不可入耶！[11b*8*16]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thượng hoàng diện luận chi viết: “Ngự sử đài nãi cung điện chi nhất, vị hữu cung điện nhi thiên tử bất khả nhập da!

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 且臺中舊有天子󰕖學處、簿書 …… [11b*9*8]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Thả đài trung cựu hữu thiên tử giảng học xứ, bạ thư …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 [11a] DỤ TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 (Phụ: HÔN ĐỨC CÔNG DƯƠNG NHẬT LỄ, 1 năm)

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Tên húy là Hạo, con thứ mười của Minh Tông, do Hiến Từ Hoàng hậu sinh ra. Ở ngôi 28 năm, thọ 34 tuổi, băng táng ở Phụ Lăng. Vua tính rất thông tuệ, học vấn cao minh, chăm lo việc võ, sữa sang việc văn, các di thần đều phục. Đời Thiệu Phong, chính sự tốt đẹp; từ năm Đại Trị về sau, chơi bời quá độ, cơ nghiệp nhà Trần suy yếu từ đó.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Nhâm Ngọ, [Thiệu Phong] năm thứ 2 [1342], (Nguyên Chí Chính năm thứ 2).

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa xuân, tháng 3, xét duyệt các quan văn võ và tạp lưu.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa hạ, tháng 4, phong con gái của Thượng hoàng là Ngọc Tha (còn chép là Bạch Tha) làm Thiên Ninh công chúa, gã cho Chính Túc Vương Kham (có sách chép là Hưng Túc).

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Tháng 5, chúa Chiêm thành Chế A Nan chết. Con rể là Trà Hòa Bố Đề tự lập làm vua, sai đến cửa khuyết báo tin buồn.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Mùa thu, tháng 7, tôn Hiến Từ hoàng hậu làm Hoàng Thái hậu.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Lấy Trương Hán Siêu làm [11b] Tả ty lang trung kiêm Kinh lược sứ Lạng Giang; Nguyễn Trung Ngạn làm Hành khiển tri sự Khu mật viện sự.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Theo quy chế cũ, cấm quân thuộc về Thượng thư sảnh. Đến đây, đặt Khu mật viện để quản lãnh. Trung Ngạn chọn đinh tráng các lộ bổ sung các ngạch thiếu của cấm quân, định thành sổ sách. Khu mật viện quản lãnh cấm quân bắt đầu từ Trung Ngạn.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Thượng hoàng ngự đến Ngự sử đài. Giám sát ngự sử Doãn Định và Nguyễn Như Vi bị bãi chức.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Bấy giờ đã trùng tu xong Ngự sử đài. Sáng sớm, Thượng hoàng ngự tới, Ngự sử Trung tán là Lê Duy theo hầu Thượng hoàng trở về cung rồi, Doãn Định và Nguyễn Như Vi mới đến. [Hai người] bèn làm sớ kháng nghị, nói là Thượng hoàng không được vào Ngự sử đài và hặc tội Lê Duy không biết can ngăn, lời lẽ rất gay gắt.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Thượng hoàng gọi đến dụ họ rằng: “Ngự sử đài cũng là một trong các cung điện, chưa từng có cung điện nào mà thiên tử không được vào. Vả lại, trong Ngự sử đài xưa kia còn có chỗ để thiên tử giảng học. Các bạ thư …