Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 29a29b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 所責哉。[29a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … sở trách tai.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 五老寕受違令之罪，不怱為賊所利。」[29a*1*4]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Ngũ Lão ninh thọ vi lệnh chi tội, bất thông vi tặc sở lợi”.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 帝聞之，亦不之恠。[29a*1*18]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Đế văn chi, diệc bất chi quái.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 盖明憲與五老篤於情義，而禮意甚簡畧，明憲至五老家，每同席坐，及回，遣以金銀，凣有所求，無吝惜意。[29a*2*6]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Cái Minh Hiến dữ Ngũ Lão đốc ư tình nghĩa, nhi lễ ý thậm giản lược, Minh Hiến chí Ngũ Lão gia, mỗi đồng tịch tọa, cập hồi, khiến dĩ kim ngân, phàm hữu sở cầu, vô lận tích ý.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 故明憲樂與之交。[29a*4*8]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Cố Minh Hiến lạc dữ chi giao.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 帝嘗讓五老曰：「明憲皇子也，汝何輕忽。」[29a*4*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Đế thường nhượng Ngũ Lão viết: “Minh Hiến hoàng tử dã, nhữ hà khinh hốt”.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 後明憲又至其家。[29a*5*11]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hậu Minh Hiến hựu chí kì gia.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 五老與同坐如𥘉但曰：「恩主勿復至奴家，聖上責奴。」[29a*5*18]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Ngũ Lão dữ đồng tọa như sơ, đản viết: “Ân chúa vật phục chí nô gia, Thánh thượng trách nô”.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 然明憲不倦其來，五老不改其行。[29a*6*19]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nhiên Minh Hiến bất quyện kì lai, Ngũ Lão bất cải kì hành.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 一則挾貨而揜其簡易之節，一則利貨而忘其上下之分故也。[29a*7*13]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nhất tắc giáp hóa nhi yểm kì giản dị chi tiết, nhất tắc lợi hóa nhi vong kì thượng hạ chi phân cố dã .

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 元遣禮部尚書乃馬反來吿仁宗即位。[29a*8*19]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nguyên khiến lễ bộ thượng thư Nãi Mã Phản lai cáo Nhân Tông tức vị.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 駕回，献捷 [29a*9*16] 于龍興府諸陵。[29b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Giá hồi, hiến tiệp vu Long Hưng phủ chư lăng.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 至琛市江，忽遇雷武烈風，畫如󰋺墨，咫尺不相見，舟䌫皆斷，御舶沉中流。[29b*1*7]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Chí thám Thị giang, hốt ngộ lôi vũ liệt phong, hoạch như bát mặc, chỉ xích bất tương kiến, chu lãm giai đoạn, ngự bách trầm trung lưu.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 帝綠舶首鎢逢以脚引㚴㜮，同乘蓬上，諸舟皆閣沙渚。[29b*2*16]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Đế lục bách thủ ô phùng dĩ cước dẫn bố lãm, đồng thừa phùng thượng, chư chu giai các sa chử.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 詔再整儀仗上京。（㚴音怖，美女名；㜮音濫，女宫名。）[29b*3*18]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Chiếu tái chỉnh nghi trượng thượng kinh. (Bố âm bố, mĩ nữ danh; lãm âm lạm, nữ cung danh).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 六月，帝還自占城，拜謁皆着平滕服，以軍容皆被水濕也。[29b*4*19]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Lục nguyệt, Đế hoàn tự Chiêm Thành, bái yết giai trước bình đằng phục, dĩ quân dung giai bị thủy thấp dã.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 時，皇太子監國，昭文大王日燏、宜武侯國秀領左右聖翊軍留守。[29b*5*16]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Thời, Hoàng thái tử giám quốc, Chiêu Văn Đại vương Nhật Duật, Nghi Võ hầu Quốc Tú lĩnh tả hữu Thánh Dực quân lưu thủ.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 有詔宣諭曰：「凣留守官與扈駕諸将，其功相埒，盖儲君幼冲當時留守異於他日，而扈從諸将有功，賞亦不行。」[29b*7*3]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Hữu chiếu tuyên dụ viết: “Phàm lưu thủ quan dữ hộ giá chư tướng, kì công tương liệt, cái trừ quân ấu xung đương thời lưu thủ dị ư tha nhật, nhi hộ tòng chư tướng hữu công, thưởng diệc bất hành”.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 遣使如元。[29b*9*8]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Khiến sứ như Nguyên .

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 封制至為效忠王，…… [29b*9*13]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Phong Chế Chí vi Hiệu Trung vương, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [29a] quở trách! Ngũ Lão thà chịu tội trái lệnh, chứ không nỡ làm lợi cho giặc”.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Vua nghe biết, cũng không quở trách ông, Minh Hiến với Ngũ Lão tình nghĩa thì rất thân nhưng lễ ý thì rất sơ sài. Minh Hiến đến nhà Ngũ Lão, thường cùng ngồi với nhau một chiếu, khi về [Ngũ Lão] lại đem biếu tặng vàng bạc, hễ [Minh Hiến] cần gì, cũng không có ý sẻn tiếc. Cho nên Minh Hiến thích chơi với ông.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Vua có lần đã trách Ngũ Lão:

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 “Minh Hiến là hoàng tử, sao ngươi lại khinh xuất thế!”. Sau Minh Hiến lại đến nhà, Ngũ Lão vẫn cùng ngồi như xưa, chỉ nói: “Ân chúa chớ đến nhà tôi nữa mà Thánh thượng quở trách tôi”.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Nhưng Minh Hiến vẫn lui tới thường xuyên, mà Ngũ Lão cũng không đổi nết cũ. Ấy là vì một người thì cậy của mà giữ lễ tiết sơ sài, một người thì ham của mà quên mất cả phận trên dưới vậy.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Nhà Nguyên sai Lễ bộ thượng thư Nãi Mã Đãi¹ sang báo việc Nhân Tông lên ngôi.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Xa giá trở về, dâng lễ thắng trận [29b] ở các lăng phủ Long Hưng.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Đến sông Thâm Thị², bỗng gặp mưa gió sấm chớp, ban ngày mà tối đen như đổ mực, trong khoảng gang tấc cũng không nhìn thấy nhau. Dây buộc thuyền đều bị đứt cả. Thuyền ngự chìm ở giữa dòng. Vua bám lấy mũi thuyền leo lên mui, đưa chân cho các cung nữ, nữ quan bám lấy để cùng leo lên mui. Các thuyền khác đều giạt sang bãi cát. Vua truyền chỉnh đốn lại nghi trượng để về kinh đô.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Tháng 6, vua từ Chiêm Thành về (đến kinh đô). Các quan bái yết đều mặc áo ngắn cả, vì đồ quân phục đều bị ướt hết.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Bấy giờ Hoàng thái tử giám quốc, Chiêu Văn Đại Vương Nhật Duật và Nghi Võ hầu Quốc Tú chỉ huy quân tả hữu Thánh dực ở lại giữ nước.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Vua có chiếu tuyên dụ rằng: “Công lao của các quan ở lại giữ nước và các tướng theo ta đi đánh trận là ngang nhau. Vì thái tử còn trẻ dại, nên việc ở lại giữ nước lúc này không giống với các lúc khác, còn các tướng đi theo thì cũng có công”. [Nhưng rồi] cũng không tiến hành ban thưởng nữa.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Sai sứ sang Nguyên.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Phong Chế Chí làm Hiệu Trung Vương, …

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 1 Nãi Mã Đãi: các bản Toàn thư khắc nhầm thành Nãi Mã Phản, do chữ 歹 Đãi gần giống chữ 反 Phản. Nãi Mã Đãi là phiên âm tên Mông Cổ Naimatai (có nghĩa là “người của bộ lạc Naiman”).

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 2 Theo chú thích của CMCB9 thì ở huyện Thanh Trì, Hà Nội, có xã Thâm Thị. Sông Thâm Thị có lẽ là đoạn sông Hồng chảy qua xã này.