Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 6a6b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 五月，以段汝諧為御史中賛。[6a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Ngũ nguyệt, dĩ Đoàn Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 時，上皇自天長府回京師，朝官皆不之知，帝飲荭蒲酒劇醉。[6a*1*12]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thời, Thượng hoàng tự Thiên Trường phủ hồi Kinh sư, triều quan giai bất chi tri, Đế ẩm xương bồ tửu kịch túy.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 上皇餘行，徧觀宫殿，自辰至巳。[6a*2*16]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thượng hoàng dư hành, biển quan cung điện, tự Thìn chí Tị.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 宫人進膳，顧視不見帝，恠問：「官家何在？」宫人自内促起，帝不𮗓。[6a*3*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Cung nhân tiến thiện, cố thị bất kiến Đế, quái vấn: “Quan gia hà tại?” Cung nhân tự nội xúc khởi, Đế bất giác.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 上皇大怒，即還天長，詔百官明日俱至天長府點集，違者論罪。[6a*4*14]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thượng hoàng đại nộ, tức hoàn Thiên Trường, chiếu bách quan minh nhật cụ chí Thiên Trường phủ điểm tập, vi giả luận tội.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 未時，帝始醒，[6a*5*19] 宫人以聞。[6a*6*5]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Mùi thời, đế thủy tỉnh, cung nhân dĩ văn.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 帝大懼，趨出宫門，無人守衛，過資福寺，見𭓇生段汝諧在寺門。[6a*6*9]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Đế đại cụ, xu xuất cung môn, vô nhân thủ vệ, quá Tư Phúc tự, kiến học sinh Đoàn Nhữ Hài tại tự môn.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 問曰：「汝何由在此？」汝諧倉卒伏地對曰：「臣以習𭓇誤在此耳。」[6a*7*13]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Vấn viết: “Nhữ hà do tại thử?” Nhữ Hài thương tốt phục địa đối viết: “Thần dĩ tập học, ngộ tại thử nhĩ”.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 遂引汝諧入燕寝曰：「󰟸者朕為酒困，得罪於上皇。[6a*8*16]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Toại dẫn Nhữ Hài nhập yến tẩm viết: “Khoảnh giả trẫm vi tửu khổn, đắc tội ư Thượng hoàng.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 今欲詣 [6a*9*17] 前謝過，汝宜為朕草表文」。[6b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Kim dục nghệ tiền tạ quá, nhữ nghi vi trẫm thảo biểu văn”.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 汝諧立於帝前撰成之。[6b*1*11]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nhữ Hài lập ư đế tiền soạn thành chi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 帝即以輕舟徃，令汝諧從。[6b*2*2]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Đế tức dĩ khinh chu vãng, lệnh Nhữ Hài tòng.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 後日大早，至天長府奉表謝罪。[6b*2*12]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hậu nhật đại tảo, chí Thiên Trường phủ phụng biểu tạ tội.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 上皇見汝諧曰：「此是何人？」内人以官家捧表人對。[6b*3*5]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thượng hoàng kiến Nhữ Hài viết: “Thử thị hà nhân?” Nội nhân dĩ Quan gia phủng biểu nhân đối.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 上皇不應。[6b*4*5]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Thượng hoàng bất ứng.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 晚時風雨大至。[6b*4*9]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Vãn thời phong vũ đại chí.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 汝諧長跪不動。上皇曰：「庭中之人在否？」内人對曰：「尚在。」[6b*4*15]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Nhữ Hài trường quỵ bất động. Thượng hoàng viết: “Đình trung chi nhân tại phủ?” Nội nhân đối viết: “Thượng tại”.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 乃命受表覽之，辭意懇切，召帝入曰：「朕有别子，亦可嗣位。[6b*5*17]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Nãi mệnh thụ biểu lãm chi, từ ý khẩn thiết, triệu Đế nhập viết: “Trẫm hữu biệt tử, diệc khả tự vị.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 朕在爾尚如此，况後日乎？」帝扣頭謝罪。[6b*7*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Trẫm tại nhĩ thượng như thử, huống hậu nhật hồ?” Đế khấu đầu tạ tội.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 上皇曰：「誰為汝𢮪表？」[6b*7*16]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Thượng hoàng viết: “Thùy vi nhữ soạn biểu”.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 對曰：「書生段汝諧也。」[6b*8*5]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Đối viết: “Thư sinh Đoàn Nhữ Hài dã”.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 （舊史載此事在明宗末年，今按宜在此。）乃召汝諧謂曰：「爾之所𢮪，深契朕心。」[6b*8*13]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 (Cựu sử tái thử sự tại Minh Tông mạt niên, kim án nghi tại thử). Nãi triệu Nhữ Hài vị viết: “Nhĩ chi sở soạn, thâm khiết trẫm tâm”.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 乃詔官 …… [6b*9*17]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Nãi chiếu Quan …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 [6a] Tháng 5, lấy Đoàn Nhữ Hài làm Ngự sử trung tán.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Bấy giờ Thượng hoàng từ phủ Thiên Trường trở về kinh sư. Các quan trong triều không ai biết cả, vua thì uống rượu xương bồ say khướt. Thượng hoàng thong thả đi thăm khắp các cung điện, từ giờ Thìn đến giờ Tỵ. Cung nhân dâng bữa, Thượng hoàng ngoảnh nhìn không thấy vua, lấy làm lạ, hỏi là Quan gia ở đâu? Cung nhân vào trong nội đánh thức, nhưng ngài không tỉnh. Thượng hoàng giận lắm, lập tức trở về Thiên Trường, xuống chiếu cho các quan ngay ngày mai đều phải tới phủ Thiên Trường để điểm danh, ai trái lệnh sẽ bị xử tội.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Đến giờ Mùi vua mới tỉnh, cung nhân đem việc ấy tâu lên. Vua sợ quá, đi rảo ra khỏi cửa cung không thấy ai coi giữ; qua chùa Tư Phúc, thấy học sinh Đoàn Nhữ Hài ở cửa chùa. Vua hỏi: “Sao ngươi lại ở đây?”. Nhữ Hài vội vàng lạy rạp xuống đất tâu: “Thần vì mãi học, đi lỡ ra đây”. Vua bèn dẫn Nhữ Hài vào buồng ngủ và bảo:

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 “Vừa rồi trẫm vì say rượu, có tội với Thượng hoàng, giờ trẫm định đến [6b] trước mặt ngài tạ tội, ngươi hãy thảo cho trẫm bài biểu”.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Nhữ Hài đứng trước mặt vua, soạn xong tờ biểu. Vua bèn lấy thuyền nhẹ đi ngay, cho Nhữ Hài theo mình.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Sáng sớm hôm sau, vua tới phủ Thiên Trường, dâng biểu tạ tội. Thượng hoàng thấy Nhữ Hài, liền hỏi là người nào. Nội nhân trả lời là người dâng biểu của Quan gia. Thượng hoàng không nói gì.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Buổi chiều, mưa gió ập đến. Nhữ Hài vẫn cứ quỳ không nhúc nhích. Thượng hoàng hỏi: “Người ở trong sân có còn đấy không?”. Nội nhân đáp rằng còn. Thượng hoàng bèn sai nhận biểu để xem, thấy lời lẽ khẩn thiết cho gọi vua vào bảo:

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 “Trẫm còn có con khác, cũng có thể nối ngôi được. Trẫm đang sống mà ngươi còn như thế, huống chi sau này?”.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Vua rập đầu tạ tội. Thượng hoàng hỏi: “Ai soạn biểu cho ngươi”.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 Vua thưa: “Đó là thư sinh Đoàn Nhữ Hài”.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 (Sử cũ chép việc này vào năm Mùi đời Minh Tông nay xét nên để ở đây).

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Thượng hoàng bèn gọi Nhữ Hài vào và bảo: “Bài biểu ngươi soạn, rất hợp lòng trẫm”.

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Rồi xuống chiếu cho Quan …