Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [22a22b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 其後聖宗自號為「萬乘」，髙宗使人呼為「佛」，皆無所法，而好為誇大。[22a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 kì hậu Thánh Tông tự hiệu vi “Vạn thặng”, Cao Tông sử nhân hô vi “Phật”, giai vô sở pháp, nhi hảo vi khoa đại.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 孔子所謂：「名不正則言不順」，此也。[22a*2*8]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Khổng Tử sở vị: “Danh bất chính tắc ngôn bất thuận”, thử dã.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 是月，改元通瑞元年。[22a*4*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thị nguyệt, cải nguyên Thông Thụy nguyên niên.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 時，有嚴寶性、范明心二僧焚身，儘成七寶。[22a*4*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thời, hữu Nghiêm Bảo Tính, Phạm Minh Tâm nhị tăng phần thân, tận thành thất bảo.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 詔以其寶留于長聖寺，供以香火。[22a*5*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Chiếu dĩ kì bảo lưu vu Trường Thánh tự, cung dĩ hương hỏa.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 帝以其異，改元通瑞。[22a*6*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Đế dĩ kì dị, cải nguyên Thông Thụy.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 史臣吳士連曰：佛家之説，有謂舍利者，乃焚身時精氣所聚之精，不為火所滅之物，故謂之寶。[22a*7*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Phật gia chi thuyết, hữu vị xá lợi giả, nãi phần thân thời tinh khí sở tụ chi tinh, bất vi hỏa sở diệt chi vật, cố vị chi bảo.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 相傳以為學佛成身化為此。[22a*9*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Tương truyền dĩ vi học Phật thành thân hóa vi thử.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 盖僧人斷慾，則其 [22a*9*12] 精氣因結為此故也。[22b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Cái tăng nhân đoạn dục, tắc kì tinh khí nhân kết vi thử cố dã.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 世人以不常見而異之，殊不知此陽精氣聚而成之耳。[22b*1*9]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thế nhân dĩ bất thường kiến nhi dị chi, thù bất tri thử dương tinh khí tụ nhi thành chi nhĩ.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝感之，因而改元。[22b*2*12]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đế cảm chi, nhân nhi cải nguyên.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 自時厥後，好名之人，祝髮為僧，忍耐受死，如智通之𩔗多矣。[22b*3*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tự thời quyết hậu, háo danh chi nhân, chúc phát vi tăng nhẫn nại thọ tử, như Trí Thông chi loại đa hĩ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 六月，驩州献一角獸，使員外郎陳應機、王文慶遣于宋。[22b*5*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Lục nguyệt, Hoan Châu hiến nhất giác thú, sử Viên ngoại lang Trần Ứng Cơ, Vương Văn Khánh khiển vu Tống.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 秋，八月，帝幸僊逰山重光寺，詔起重興藏。[22b*6*4]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thu, bát nguyệt, Đế hạnh Tiên Du sơn Trùng Quang tự, chiếu khởi Trùng Hưng tàng.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 遣員外郎何授、杜寬以馴象二遣于宋。[22b*7*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Khiển Viên ngoại lang Hà Thụ, Đỗ Khoan dĩ thuần tượng nhị khiển vu Tống.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 宋以《大藏》經謝之。[22b*7*17]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tống dĩ Đại tạng kinh tạ chi.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 冬，十一月，造萬安舶。[22b*8*6]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đông, thập nhất nguyệt, tạo Vạn An bách.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 是歲，古法州法雲寺僧体上言，寺中放光數道，尋光掘之，得 …… [22b*8*14]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thị tuế, Cổ Pháp châu Pháp Vân tự tăng thể thượng ngôn, tự trung phóng quang số đạo, tầm quang quật chi, đắc …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 … [22a] sau [Lý] Thánh Tông tự xưng là “Vạn thặng”, Cao Tông bảo người gọi mình là “Phật” đều không theo phép ở đâu, mà là thích khoe khoang. Khổng Tử nói: “Danh không chính thì nói không thuận” là thế.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng ấy, đổi niên hiệu là Thông Thụy năm thứ 1. Bấy giờ hai nhà sư là Nghiêm Bảo Tính và Phạm Minh Tâm thiêu mình cháy kết thành thất bảo¹. Vua xuống chiếu đem thất bảo ấy giữ ở chùa Trường Thánh để hương đèn thờ cúng. Vua cho là việc lạ, đổi niên hiệu là Thông Thụy.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Thuyết nhà Phật gọi xá lỵ là tinh tuý do tinh khí tụ lại khi đốt xác, lửa không đốt cháy được cho nên gọi là bảo. Tương truyền người nào học Phật thành thì thân hoá như thế. Có lẽ vì sự đoạn tuyệt tình dục thì [22b] tinh khí kết lại thành ra như thế ấy. Người đời không thường thấy, cho là lạ, có biết đâu là tinh khí dương tụ lại mà thành thôi. Vua cũng mê hoặc việc ấy, nhân đó đổi niên hiệu. Từ đấy về sau, những người hiếu danh cạo đầu làm sư, nhẫn nại chịu chết như loại Trí Thông² nhiều lắm.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tháng 6, châu Hoan đem dâng con thú một sừng, sai Viên ngoại lang là Trần Ứng Cơ, Vương Văn Khánh đem sang biếu nhà Tống.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa thu, tháng 8, vua ngự đến chùa Trùng Quang núi Tiên Du³, sai dựng kho Trùng Hưng [để chứa kinh].

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Sai Viên ngoại lang là Hà Thụ, Đỗ Khoan đem biếu nhà Tống hai con voi thuần. Nhà Tống lấy kinh Đại tạng để tạ.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa đông, tháng 11, đóng thuyền lớn Vạn An.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Năm ấy, sư Hưu ở chùa Pháp Vân, châu Cổ Pháp tâu rằng, trong chùa ấy phát ra mấy luồng ánh sáng, theo chỗ ánh sáng đào xuống được …

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 ^⇡ 1 Thất bảo: bảy thứ quý. Theo Pháp hoa kinh, bảy thứ ấy là: vàng, bạc, lưu ly, xà cừ, ngọc, mã não, trân châu (ngọc trai), mai khôi (ngọc đỏ). Các kinh khác như Vô lượng thọ, A Di Đà, Bát Nhã đều nói đến thất bảo với một vài thứ khác.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 ^⇡ 2 Nhắc việc sư Trí Thông, thị gia hầu bảo tháp xá lị của Trần Nhân Tông ở núi Yên Tử, tự thiêu thời Trần Minh Tông (1314-1329).

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 ^⇡ 3 Núi Tiên Du: ở huyện Tiên Du, nay là huyện Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc, còn có tên là núi Phật Tích, lại có tên là núi Lạn Kha (do truyền thuyết nó Vương Chất vào núi đốn củi, chống cán rìu xem hai ông già đánh cờ, tan cuộc nhìn lại thấy cán rìu đã mục nát).