Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Hoàng Đế [5a5b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 仗殺之。[5a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … trượng sát chi.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 占城獻獅子。[5a*1*4]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Chiêm Thành hiến sư tử.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 是歲，城内左起大清宫，右起萬歳寺，構鎮福藏。[5a*1*9]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thị tuế, thành nội tả khởi Đại Thanh cung, hữu khởi Vạn Tuế tự, cấu Trấn Phúc tàng.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 城外建四大天王寺、錦衣、龍興、聖壽寺、[5a*2*10]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thành ngoại kiến Tứ Đại Thiên Vương tự, Cẩm Y, Long Hưng, Thánh Thọ tự,

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 盧江步頭起含光殿。[5a*3*6]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Lô giang bộ đầu khởi Hàm Quang điện.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 壬子，三年（宋大中祥符六年）。[5a*4*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Nhâm Tí, tam niên (Tống Đại Trung Tường Phù lục niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 夏，四月，重修龍安、龍瑞二殿。[5a*4*12]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hạ, tứ nguyệt, trùng tu Long An, Long Thụy nhị điện.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 󰀋皇太子佛瑪為開天王，管龍德宫于外居之，欲其周知民事也。[5a*5*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Sách Hoàng thái tử Phật Mã vi Khai Thiên vương, quản Long Đức cung vu ngoại cư chi, dục kì chu tri dân sự dã.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 秋，七月，帝御含光殿觀兢舟。[5a*6*9]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thu, thất nguyệt, đế ngự Hàm Quang điện quan cạnh chu.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 冬，十月，遣太保陶碩輔、員外郎吳壤如宋結好。[5a*7*3]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Đông, thập nguyệt, khiển Thái bảo Đào Thạc Phụ, Viên ngoại lang Ngô Nhưỡng như Tống kết hảo.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 十二月，冬南峯磐石上有神跡，長廣各三尺，深一寸（不知某山）。[5a*8*4]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thập nhị nguyệt, Đông Nam phong bàn thạch thượng hữu thần tích, trường quảng các tam xích, thâm nhất thốn (bất tri mỗ sơn).

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 真躐國來貢。[5a*9*11]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Chân Lạp quốc lai cống.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝親征 [5a*9*16] 演州。[5b*1*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế thân chinh Diễn Châu.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 還至汴灣，會天地晦冥，風雷震怒，焚香吿天曰：「自以菲德，沗居民上，慄慄危懼，若将𨺻于深淵，非敢自特兵威，妄行征伐。[5b*1*3]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Hoàn chí Biện Loan, hội thiên địa hối minh, phong lôi chấn nộ, phần hương cáo thiên viết: “Tự dĩ phi đức, thiểm cư dân thượng, lật lật nguy cụ, nhược tương thao vu thâm uyên, phi cảm tự đặc binh uy, vọng hành chinh phạt.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 特以演州之人，不遵厥化，逞行昏暴，殘忍小民，罪惡貫盈，於今不容不討。[5b*3*12]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Đặc dĩ Diễn Châu chi nhân, bất tuân quyết hoá, sính hành hôn bạo, tàn nhẫn tiểu dân, tội ác quán doanh, ư kim bất dung bất thảo.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 至於兵刅交攻之除，或枉傷忠孝，或誤害賢良，𦤶使皇天震怒，以彰其遇，錐遭傾隕，亦無憾焉。[5b*5*2]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Chí ư binh ban giao công chi trừ, hoặc uổng thương trung hiếu, hoặc ngộ hại hiền lương, trí sử hoàng thiên chấn nộ, dĩ chương kì ngộ, truy tao khuynh vẫn, diệc vô hám yên.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 其在六軍，罪猶可怒，惟簡在上帝之心。」[5b*6*19]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Kì tại lục quân, tội do khả nộ, duy giản tại Thượng đế chi tâm”.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 言訖，風雷帖息。[5b*7*15]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Ngôn hất, phong lôi thiệp tức.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 史臣吳士連曰：湯遇旱熯之災，以六事自責而雨隨下。[5b*8*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Thang ngộ hạn hán chi tai, dĩ lục sự tự trách nhi vũ tùy hạ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 帝遭風雷之變，以攻代自責而風隨止。[5b*9*4]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Đế tao phong lôi chi biến, dĩ công đại tự trách nhi phong tùy chỉ.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [5a] đánh trượng chết.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Nước Chiêm Thành dâng sư tử.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Năm ấy, ở trong thành bên tả dựng cung Đại Thanh, bên hữu dựng chùa Vạn Tuế, làm kho Trấn Phúc. Ngoài thành dựng chùa Tứ Đại Thiên Vương và các chùa Cẩm Y¹, Long Hưng, Thánh Thọ. Dựng điện Hàm Quang ở bến sông Lô².

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Nhâm Tý, [Thuận Thiên] năm thứ 3 [1012], (Tống Đại Trung Tường Phù năm thứ 5).

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Mùa hạ, tháng 4, sửa chữa hai điện Long An, Long Thụy.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Sách phong Hoàng thái tử Phật Mã làm Khai Thiên vương, làm cung Long Đức ở ngoài thành cho ở, ý muốn thái tử hiểu biết mọi việc của dân.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Mùa thu, tháng 7, vua ngự ở điện Hàm Quang xem đua thuyền.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa đông, tháng 10, sai Thái bảo Đào Thạc Phụ và Viên ngoại lang Ngô Nhưỡng sang nước Tống để kết hảo.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Tháng 12, trên tảng đá lớn ở ngọn núi phía đông nam có vết chân thần dài rộng đều 3 thước, sâu 1 tấc (không biết rõ núi nào).

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Nước Chân Lạp đến cống.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Vua thân đi đánh [5b] Diễn Châu. Khi về đến Vũng Biện³ gặp lúc trời đất tối sầm, gió sấm dữ dội, vua đốt hương khấn trời rằng: “Tôi là người ít đức, lạm ở trên dân, nơm nớp lo sợ như sắp sa xuống vực sâu, không dám cậy binh uy mà đi đánh dẹp càn bậy. Chỉ vì người Diễn Châu không theo giáo hóa, ngu bạo làm càn, tàn ngược chúng dân, tội ác chồng chất, đến nay không thể dung tha không đánh. Còn như trong khi đánh nhau, hoặc giết oan kẻ trung hiếu, hoặc hại lầm kẻ hiền lương, đến nỗi hoàng thiên nổi giận phải tỏ cho biết lỗi lầm, dẫu gặp tổn hại cũng không dám oán trách. Đến như sáu quân thì tội lỗi có thể dung thứ, xin lòng trời soi xét”. Khấn xong, gió sấm đều yên lặng.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Vua Thang gặp tai nạn hạn hán, lấy sáu việc tự trách mình mà mưa xuống ngay. Nay vua gặp nạn gió sấm, lấy việc đánh dẹp tự trách mình mà gió bão ngừng ngay.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 ^⇡ 1 Đại Việt sử lược (q.2, 3a) chép là Y Cẩm tự.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 2 Lô Giang là tên gọi sông Nhị (sông Hồng) từ thời thuộc Minh về trước, khác với tên sông Lô từ thời Lê đến nay là sông chảy qua tỉnh Hà Tuyên, tỉnh Vĩnh Phú rồi đổ vào sông Hồng ở ngã ba Bạch Hạc.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 3 Vũng Biện: (nguyên văn là Biện Loan), vùng biển ở Biện Sơn, thuộc huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa.