Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Hoàng Đế [3a3b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 自華閭城徙都于京府大羅城，暫泊城下，黄龍見于御舟，因改其城曰昇龍城。[3a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … tự Hoa Lư thành tỉ đô vu kinh phủ Đại La thành, tạm bạc thành hạ, hoàng long kiến vu ngự chu, nhân cải kì thành viết Thăng Long thành.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 古法州曰天德府，華閭城曰長安府，北江曰天德江。[3a*2*12]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Cổ Pháp châu viết Thiên Đức phủ, Hoa Lư thành viết Trường Yên phủ, Bắc Giang viết Thiên Đức giang.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 詔𤼵府錢二萬，緡賃工建寺于天德府凡八所，皆立碑刻功。[3a*3*13]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Chiếu phát phủ tiền nhị vạn, mân nhậm công kiến tự vu Thiên Đức phủ phàm bát sở, giai lập bi khắc công.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 遂於昇龍京城之内起造宫殿。前起乾元殿，以為視朝之所。左置集賢殿，右立講武殿。[3a*4*17]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Toại ư Thăng Long kinh thành chi nội khởi tạo cung điện. Tiền khởi Càn Nguyên điện, dĩ vi thị triều chi sở. Tả trí Tập Hiền điện, hữu lập Giảng Võ điện.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 又啓飛龍門通迎春宫，丹鳳門通威遠門，正陽起髙明殿，皆有龍墀。[3a*6*12]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hựu khải Phi Long môn thông Nghênh Xuân cung, Đan Phượng môn thông Uy Viễn môn, chính dương khởi Cao Minh điện, giai hữu long trì.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 墀之内引翼回廊，周圍四面。[3a*7*19]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Trì chi nội dẫn dực hồi lang chu vi tứ diện.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 乾元殿後置龍安、龍瑞二殿，以為燕寢之處。[3a*8*11]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Càn Nguyên điện hậu trí Long An, Long Thụy nhị điện, dĩ vi yến tẩm chi xứ.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 左建日光殿，右建月明殿，後 [3a*9*9] 起翠華、龍瑞二宫，以為宫女之居。[3b*1*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Tả kiến Nhật Quang điện, hữu kiến Nguyệt Minh điện, hậu khởi Thúy Hoa, Long Thụy nhị cung, dĩ vi cung nữ chi cư.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 修府庫，洽城隍。[3b*1*14]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Tu phủ khố, hiệp thành hoàng.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 城之四面啓四門：東曰祥符，西曰廣福，南曰大興，北曰耀德。[3b*2*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thành chi tứ diện khải tứ môn: Đông viết Tường Phù, Tây viết Quảng Phúc, Nam viết Đại Hưng, Bắc viết Diệu Đức.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 又扵城内起興天御寺、五鳳星樓；城外離創造勝嚴寺。[3b*3*5]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Hựu ư thành nội khởi Hưng Thiên ngự tự, Ngũ Phượng tinh lâu; thành ngoại li phương sáng tạo Thắng Nghiêm tự.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 黎文休曰：李太祖即帝位，甫及二年，宗廟未建，社稷未立，先於天德府創立八寺，又重修諸路寺觀，而度京師千餘人為僧，則土木財力之費，不可勝言也。[3b*5*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Lê Văn Hưu viết: Lý Thái Tổ tức đế vị, phủ cập nhị niên, tông miếu vị kiến, xã tắc vị lập, tiên ư Thiên Đức phủ sáng lập bát tự, hựu trùng tu chư lộ tự quán, nhi độ kinh sư thiên dư nhân vi tăng, tắc thổ mộc tài lực chi phí, bất khả thắng ngôn dã.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 財非天雨，力非神作，𡸈非浚民之骨血歟？浚民之骨血可謂修福歟？創業之主，躬 …… [3b*8*6]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Tài phi thiên vũ, lực phi thần tác, há phi tuấn dân chi cốt huyết dư? Tuấn dân chi cốt huyết khả vị tu phúc dư? Sáng nghiệp chi chủ, cung …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 … [3a] từ thành Hoa Lư, dời đô ra kinh phủ ở thành Đại La, tạm đỗ thuyền dưới thành, có rồng vàng hiện lên ở thuyền ngự, nhân đó đổi tên thành gọi là thành Thăng Long. Đổi châu Cổ Pháp gọi là phủ Thiên Đức, thành Hoa Lư gọi là phủ Trường Yên, sông Bắc Giang gọi là sông Thiên Đức¹. Xuống chiếu phát tiền kho 2 vạn quan, thuê thợ làm chùa ở phủ Thiên Đức, tất cả 8 sở, đều dựng bia ghi công. Lại xây dựng các cung điện trong kinh thành Thăng Long, phía trước dựng điện Càn Nguyên làm chỗ coi chầu, bên tả làm điện Tập Hiền, bên hữu dựng điện Giảng Võ. Lại mở cửa Phi Long thông với cung Nghênh Xuân, cửa Đan Phượng thông với cửa Uy Viễn, hướng chính nam dựng điện Cao Minh, đều có² thềm rồng, trong thềm rồng có hành lang dẫn ra xung quanh bốn phía. Sau điện Càn Nguyên dựng hai điện Long An, Long Thụy làm nơi vua nghỉ. Bên tả xây điện Nhật Quang, bên hữu xây điện Nguyệt Minh, phía sau [3b] dựng hai cung Thúy Hoa, Long Thụy làm chỗ ở cho cung nữ. Dựng kho tàng, đắp thành, đào hào. Bốn mặt thành mở bốn cửa: phía đông gọi là cửa Tường Phù, phía tây gọi là cửa Quảng Phúc, phía nam gọi là cửa Đại Hưng, phía bắc gọi là cửa Diệu Đức. Lại ở trong thành làm chùa ngự Hưng Thiên và tinh lâu³ Ngũ Phượng. Ngoài thành về phía nam dựng chùa Thắng Nghiêm.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Lê Văn Hưu nói: Lý Thái Tổ lên ngôi mới được 2 năm, tông miếu chưa dựng, đàn xã tắc chưa lập mà trước đã dựng tám chùa ở phủ Thiên Đức, lại trùng tu chùa quán ở các lộ và độ cho làm tăng hơn nghìn người ở Kinh sư, thế thì tiêu phí của cải sức lực vào việc thổ mộc không biết chừng nào mà kể. Của không phải là trời mưa xuống, sức không phải là thần làm thay, há chẳng phải là vét máu mỡ của dân ư? Vét máu mỡ của dân có thể gọi là làm việc phúc chăng? Bậc vua sáng nghiệp, tự mình …

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 ^⇡ 1 Sông Bắc Giang: hay sông Thiên Đức, tức sông Đuống.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 ^⇡ 2 Nguyên bản in là “…giai viết long trì…” (đều gọi là thềm rồng); ở vị trí chữ “viết” phải là chữ “hữu” (giai hữu long trì = đều có thềm rồng) thì mới đúng nghĩa. Cương mục cũng đã sửa là “giai hữu long trì” (CMCB2, 10a).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 ^⇡ 3 Tinh lâu: lầu xem sao (chỉ lầu cao).