Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Triệu [15a15b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 寳噐入献于漢，以自媚，多從仁（乃相從之人也）行至長安，虜賣以為僮僕，自取一時之利，無顧趙氏社稷，為萬世計慮之意。」[15a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … bảo khí nhập hiến vu Hán, dĩ tự mị, đa tòng nhân (nãi tương tòng chi nhân dã) hành chí Trường An, lỗ mại dĩ vi đồng bộc, tự thú nhất thời chi lợi, vô cố Triệu thị xã tắc, vi vạn thế kế lự chi ý”.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 乃與其弗將卒攻王，遂弑王與太后，盡殺漢使者，遣人吿蒼梧秦王及諸郡邑，立明王長子術陽侯建德為王。[15a*3*7]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nãi dữ kì phất tương tốt công vương, toại thích vương dữ thái hậu, tận sát Hán sứ giả, khiển nhân cáo Thương Ngô Tần Vương cập chư quận ấp, lập Minh Vương trưởng tử Thuật Dương hầu Kiến Đức vi vương.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 王已遇害，謚曰哀王。[15a*5*11]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Vương dĩ ngộ hại, thụy viết Ai Vương.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 使臣吳士連曰：哀王之禍，雖出於吕嘉，而實兆于樛后。[15a*6*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Ai Vương chi họa, tuy xuất ư Lữ Gia, nhi thực triệu vu Cù hậu.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 夫女色之能覆人家國也多端，其兆不可逆覩。[15a*7*4]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Phù nữ sắc chi năng phúc nhân gia quốc dã đa đoan, kì triệu bất khả nghịch đổ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 故先王必制大婚之禮，必謹夫婦之端，必别嫌明微，蓽正位内外，必閉出入之防，必僃 [15a*8*4] 三從之訓，夫然後禍無由至。[15b*1*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Cố tiên vương tất chế đại hôn chi lễ, tất cẩn phu phụ chi đoan, tất biệt hiềm minh vi, tất chính vị nội ngoại, tất bế xuất nhập chi phòng, tất bị tam tòng chi huấn, phu nhiên hậu họa vô do chí.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 哀王年少，不能防閉其母，吕嘉當國，内外之事寕不預知？大國賔至，接之有禮，居之有次，供億有数，舘伴有人，何至與母后通也？母后深居宫中，不預外事，有事而出，魚軒翟弗，媚嬙陪從，何至與使客通也？嘉等與其撲燎原之火於方熾之中，孰若杜禍乱之機於未兆之日之為愈也？故曰：為人君而不知《春秋》之義，必冡首惡之名。為人臣而不知《春秋》之義，必𨺻篡弑之罪，明王、哀王、吕嘉之謂也。[15b*1*12]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Ai Vương niên thiếu, bất năng phòng bế kì mẫu, Lữ Gia đương quốc, nội ngoại chi sự ninh bất dự tri? Đại quốc tân chí, tiếp chi hữu lễ, cư chi hữu thứ, cung ức hữu số, quán bạn hữu nhân, hà chí dữ mẫu hậu thông dã? Mẫu hậu thâm cư cung trung, bất dự ngoại sự, hữu sự nhi xuất, ngư hiên địch phất, mị tường bồi tòng, hà chí dữ sứ khách thông dã? Gia đẳng dữ kì phác liệu nguyên chi hỏa ư phương sí chi trung, thục nhược đỗ họa loạn chi cơ ư vị triệu chi nhật chi vi dũ dã? Cố viết: Vi nhân quân nhi bất tri Xuân thu chi nghĩa, tất chủng thủ ác chi danh. Vi nhân thần nhi bất tri Xuân thu chi nghĩa, tất thao thoán thích chi tội. Minh Vương, Ai Vương, Lữ Gia chi vị dã.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 … [15a] đồ châu báu của Tiên Vương dâng cho nhà Hán để nịnh bợ, đem theo nhiều người đến Trường An rồi bắt bán cho người ta làm đầy tớ, chỉ nghĩ mối lợi một thời, không đoái gì đến xã tắc họ Triệu và lo kế muôn đời”. Bèn cùng với em đem quân đánh, giết vua và thái hậu, cùng tất cả bọn sứ giả nhà Hán, rồi sai người đi báo cho Tần Vương ở Thương Ngô và các quận ấp, lập con trưởng của Minh Vương là Thuật Dương hầu Kiến Đức làm vua. Vua bị giết, tên thụy là Ai Vương.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Tai họa của Ai Vương, tuy bởi ở Lữ Gia mà sự thực thì gây mầm từ Cù hậu. Kể ra sắc đẹp đàn bà có thể làm nghiêng đổ nước nhà người ta thì có nhiều manh mối, mà cái triệu của nó thì không thể biết trước được. Cho nên các tiên vương tất phải đặt ra lễ đại hôn¹, tất phải cẩn thận quan hệ vợ chồng, tất phải phân biệt hiềm nghi, hiểu những điều nhỏ nhặt, tất phải chính vị trong ngoài, tất phải ngăn ngừa việc ra vào, tất phải dạy đạo [15b] tam tòng, thì sau đó mối họa mới không do đâu mà đến được. Ai Vương ít tuổi không thể ngăn giữ được mẹ, Lữ Gia coi việc nước, việc trong việc ngoài lại không dự biết hay sao? Khách của nước lớn đến, thì việc đón tiếp có lễ nghi, chỗ ở có thứ tự, cung ứng có số, thừa tiếp có người, sao đến nỗi để thông dâm với mẫu hậu? Mẫu hậu ở thẳm trong cung, không dự việc ngoài; khi nào có việc ra ngoài, thì có xe da cá, có màn đuôi trĩ, cung tần theo hầu, sao để đến nỗi thông dâm với sứ khách được? Bọn Gia toan dập tắt lửa cháy đồng khi đang cháy rực, sao bằng ngăn ngay cái cơ họa loạn từ khi chưa có triệu chứng gì có hơn không? Cho nên nói: Làm vua mà không biết nghĩa Xuân thu tất phải chịu cái tiếng cầm đầu tội ác; làm tôi không biết nghĩa Xuân thu tất mắc phải tội cướp ngôi giết vua, tức như là Minh Vương, Ai Vương và Lữ Gia vậy.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 ^⇡ 1 Đại hôn: là hôn lễ của hoàng đế.