Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Khảo tổng luận [6a6b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 業承二兄，治踰四紀。[6a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … nghiệp thừa nhị huynh, trị du tứ kỉ.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 然背義而滅趙，望風而降¹隋，遂成北狩之辱，由其自取也。[6a*1*9]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nhiên bội nghĩa nhi diệt Triệu, vọng phong nhi hàng Tùy, toại thành Bắc thú chi nhục, do kì tự thủ dã.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 嗚呼！天命靡常，人心難信。[6a*2*13]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Ô hô! Thiên mệnh mị thường, nhân tâm nan tín.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 前乎安陽王恃有龜爪之瑞，怠心一形而國隨以滅；後乎趙𧻗王恃有龍爪之祥，驕心一生而國隨以亡。[6a*3*5]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tiền hồ An Dương Vương thị hữu quy trảo chi thụy, đãi tâm nhất hình nhi quốc tùy dĩ diệt; hậu hồ Triệu Việt Vương thị hữu long trảo chi tường, kiêu tâm nhất sinh nhi quốc tùy dĩ vong.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 祥瑞之事果何益㢤？趙武帝使仲始托婚於安陽王之女，乃窃其龜²爪以伐安陽王而取其國，則趙武帝之計險³矣，而趙氏尋滅於漢；後南帝使雅郎托娶於趙𧻗王之女，乃窃其龍爪以伐趙𧻗王而移其祚，則後南 [6a*5*9] 帝之術深矣，而李氏卒陷於隋。[6b*1*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tường thụy chi sự quả hà ích tai? Triệu Vũ Đế sử Trọng Thủy thác hôn ư An Dương Vương chi nữ, nãi thiết kì quy trảo dĩ phạt An Dương Vương nhi thủ kì quốc, tắc Triệu Vũ Đế chi kế hiểm hĩ, nhi Triệu thị tầm diệt ư Hán; Hậu Nam Đế sử Nhã Lang thác thú ư Triệu Việt Vương chi nữ, nãi thiết kì long trảo dĩ phạt Triệu Việt Vương nhi di kì tộ, tắc Hậu Nam Đế chi thuật thâm hĩ, nhi Lý thị tốt hãm ư Tùy.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 噫！滅人之國，人亦滅其國，天道昭昭足為明戒。[6b*1*13]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Y! diệt nhân chi quốc, nhân diệc diệt kì quốc, thiên đạo chiêu chiêu túc vi minh giới.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 梅黒帝起自驩州，忿楚客之虐政，󰁮兵攻之，南㨿海嶺，北距李唐，可謂豪傑之主也。[6b*2*13]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Mai Hắc Đế khởi tự Hoan Châu, phẫn Sở Khách chi ngược chính, cử binh công chi, Nam cứ Hải Lĩnh, Bắc cự Lý Đường, khả vị hào kiệt chi chủ dã.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 惜其禦㓂非⁴才，人心寡助，而不䏻遏楊思朂之乱也。[6b*4*9]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Tích kì ngự khấu phi tài, nhân tâm quả trợ, nhi bất năng át Dương Tư Húc chi loạn dã.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 馮布盖以唐林之英豪，惡正平之苛虐，兄弟乘時屈⁵起，拯民󰰻乱，布德立功，可謂仁厚之主也。[6b*5*11]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Phùng Bố Cái dĩ Đường Lâm chi anh hào, ố Chính Bình chi hà ngược, huynh đệ thừa thời khuất khởi, chửng dân bát loạn, bố đức lập công, khả vị nhân hậu chi chủ dã.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 惜其子安不䏻⁶嗣守，見立於破𣂷，迎降於趙昌，雖有杜英翰謀國之臣，亦無救乎馮氏之亡也。[6b*7*11]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Tích kì tử An bất năng tự thủ, kiến lập ư Phá Cần, nghênh hàng ư Triệu Xương, tuy hữu Đỗ Anh Hàn mưu quốc chi thần, diệc vô cứu hồ Phùng thị chi vong dã.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 曲先主世爲巨族，䧺 …… [6b*9*11]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Khúc Tiên Chủ thế vi cự tộc, hùng …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 … [6a] nối nghiệp của hai anh, trị nước hơn bốn kỷ¹. Song bội nghĩa mà diệt Triệu, nghe gió mà hàng Tùy, đến nỗi bị nhục đưa về Bắc triều cũng bởi tự mình làm ra cả. Than ôi! Mệnh trời không thường, lòng người khó tin. Trước thì An Dương Vương cậy có điềm móng rùa, sinh lòng trễ biếng mà nước bị diệt, sau thì Triệu Việt Vương cậy có điềm móng rồng, sinh lòng kiêu căng mà nước bị mất. Chuyện điềm lành có ích gì đâu! Triệu Vũ Đế sai Trọng Thủy giả danh lấy con gái An Dương Vương rồi lấy trộm móng rùa, đánh An Dương Vương để lấy nước, thế thì kế của Triệu Vũ Đế cũng hiểm, nhưng rồi Triệu cũng bị Hán diệt, Hậu [Lý] Nam Đế sai Nhã Lang giả danh lấy con gái Triệu Việt Vương, rồi lấy trộm móng rồng, đánh Triệu Việt Vương mà cướp ngôi, thế thì mưu của Hậu Nam Đế [6b] cũng sâu, nhưng rồi Lý cũng bị mất với Tùy. Ôi ! diệt nước của người thì người khác lại diệt nước của mình, đạo trời rõ ràng, đủ làm bài học.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Mai Hắc Đế, nổi lên từ Châu Hoan, căm giận chính lệnh tàn ngược của Sở Khách², cất quân tiến đánh, phía nam giữ đất Hải Lĩnh, phía bắc chống lại nhà Đường, có thể gọi là bậc vua hào kiệt. Tiếc rằng không tài chống giặc, lòng người ít theo, nên không thể át nổi cái loạn Dương Tư Húc.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Phùng Bố Cái là người anh hào ở Đường Lâm ghét sự tàn ngược của Chính Bình, anh em thừa thời quật khởi cứu dân dẹp loạn, ban đức lập công, có thể gọi là bậc vua nhân hậu. Tiếc rằng con trai là An không nối giữ được cơ nghiệp, do Phá Cần³ lập nên, rồi đầu hàng Triệu Xương; tuy có Đỗ Anh Hàn là bề tôi mưu việc nước, cũng không cứu vãn được sự bại vong của họ Phùng.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Khúc Tiên Chúa [Thừa Dụ] mấy đời là hào tộc, mạnh …

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 ^⇡ 1 1 kỷ bằng 12 năm. Nói chính xác thì Hậu Lý Nam Đế ở ngôi 32 năm, chưa đến 4 kỷ.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 ^⇡ 2 Sở Khách: tức là Nguyên Sở Khách, làm An Nam đô hộ. CMTB4, 21b chép là Quang Sở Khách.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 ^⇡ 3 Phá Cần: tức Bồ Phá Cần (hay Bồ Phá Lặc) là một tướng của Phùng Hưng, đã lập Phùng An lên nối nghiệp Phùng Hưng.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 ^⇡ 1 Văn bản chụp sử dụng chữ 𠲓 (hàng).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 ^⇡ 2 Văn bản chụp sử dụng chữ tương tự với 龟 hơn là 龜 (đồng nghĩa là quy). Các dị thể chữ 龜: 龟 龜 龜 龜 𤕣 𪚦 𪚧 𪚨 (Từ điển Hán Nôm). Các dị thể chữ 龟: 亀 龜 龜 龜 𠁴 𠃾 𧑴 𪚾 𪚿 (Từ điển Hán Nôm).

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 3 từ sử dụng trong văn bản là một dạng khác của chữ 險 (hiểm). (xem)

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 ^⇡ 4 từ sử dụng trong văn bản có thể đồng nghĩa nhưng khác cách viết với 非 (phi), chưa tìm được từ đó.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 ^{⇡ 5 ⇡ 6} từ sử dụng trong văn bản có thể bị lỗi in/khắc.